Αυξάνει η επαγγελματική καταπόνηση τον κίνδυνο για οστεοαρθρίτιδα ισχίου;

Αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης οστεοαρθρίτιδας ισχίου έχουν οι εργαζόμενοι που για την εκτέλεση των καθηκόντων τους υποχρεούται να σηκώνουν και να μεταφέρουν βαριά φορτία. Μάλιστα, ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται τόσο με τα έτη της δραστηριότητας όσο και με το μέγεθος του φορτίου.

Ειδικότερα, κλινικές και επιδημιολογικές μελέτες για την οστεοαρθρίτιδα ισχίου έχουν διερευνήσει παράγοντες που συσχετίζονται με την εμφάνιση της πάθησης, συμπεριλαμβανομένης της γενετικής προδιάθεσης, της αρθρίτιδας, των δυσμορφιών και δυσπλασιών του ισχίου ή της πρόσκρουσης του μηριαίου οστού, των δημογραφικών παραγόντων, όπως η φυλή ή το φύλο, συστημικών παραγόντων, όπως η παχυσαρκία, τη συμμετοχή σε ορισμένα αθλήματα, όπως οι μεγάλες αποστάσεις. Έχει διαπιστωθεί ότι αυτοί πράγματι μπορούν να επηρεάσουν τις πιθανότητες εμφάνισης οστεοαρθρίτιδας στο ισχίο.

Εξαιτίας δε της μεγάλης επικράτησης της πάθησης και της αναμονής αύξησης των ποσοστών εμφάνισής της λόγω των δημογραφικών αλλαγών στις δυτικές χώρες, οι ερευνητές εξειδίκευσαν την έρευνά τους και ενέσκηψαν σε επαγγέλματα που θα μπορούσαν να επιδράσουν αρνητικά στην άρθρωση, επιδιώκοντας να εντοπίσουν ακόμα περισσότερους παράγοντες κινδύνου.

Μετά από χρόνια μελετών η συσχέτιση μεταξύ οστεοαρθρίτιδας ισχίου και βαριάς σωματικής εργασίας είναι καλά τεκμηριωμένη. Ωστόσο η έκταση των επιπτώσεων και οι ειδικές επαγγελματικές δραστηριότητες διαφέρουν μεταξύ των μελετών. Από έντεκα συστηματικές ανασκοπήσεις, που δημοσιεύθηκαν από τον Ιανουάριο του 1999 έως τον Μάρτιο του 2010, οι οποίες αξιολόγησαν τη συσχέτιση μεταξύ των επαγγελματικών δραστηριοτήτων και / ή του φόρτου εργασίας και του κινδύνου για εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας ισχίου, διαπιστώθηκε ότι η επίδραση είναι μέτρια ή ισχυρή. Σε άλλες καταγράφηκε «θετική ή συνεπή συσχέτιση».

Η συστηματική άρση υψηλών φορτίων στον επαγγελματικό χώρο έχει χαρακτηριστεί ως ένας ειδικός παράγοντας κινδύνου για οστεοαρθρίτιδα ισχίου από πολλούς συγγραφείς. Άλλες επαγγελματικές δραστηριότητες που κατατάσσονται μεταξύ των εργασιών που αυξάνουν τον κίνδυνο περιλαμβάνουν το ανέβασμα σκαλοπατιών, το γονάτισμα και το συνεχές περπάτημα.

Μια γερμανική ανασκόπηση μελετών που πραγματοποιήθηκε για τον προσδιορισμό της σχέσης μεταξύ ανύψωσης και μεταφοράς βαριών φορτίων ή άλλων σωματικά απαιτητικών εργασιών και του κινδύνου οστεοαρθρίτιδας ισχίου ή ολικής αρθροπλαστικής ισχίου, εξέτασε τη βιβλιογραφία για πρωτογενείς μελέτες σχετικά με τις επιπτώσεις της έκθεσης σε σωματική καταπόνηση και ανάλυσε τα αποτελέσματα. Τα ευρήματα οδήγησαν τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος διπλασιάζεται με τη μακροχρόνια ανύψωση βαρέων φορτίων και υπερδιπλασιάζεται εάν η εργασία συνδέεται επιπλέον με βαριά χειρωνακτική εργασία ή μεγάλες περιόδους βάδισης ή ορθοστασίας. Διαπιστώθηκε ότι τα φορτία άνω των 20 kg δεν πρέπει να σηκώνονται χωρίς μηχανική βοήθεια. Για τον λόγο αυτό, μετά από 15-20 έτη καταπόνησης, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να ελέγχουν τα ισχία τους, για την ανίχνευση πρώιμων ενδείξεων οστεοαρθρίτιδας του ισχίου, η οποία θα δώσει τη δυνατότητα στους ασθενείς να λάβουν μέτρα για την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου.

Ιδιαίτερα σημαντικές είναι και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ επαγγελματικών και άλλων παραγόντων κινδύνου, οι οποίες θα μπορούσαν να προσφέρουν εναλλακτικές προσεγγίσεις για την πρόληψη της νόσου, όπου οι επιβλαβείς επαγγελματικές δραστηριότητες είναι αναπόφευκτες. Για παράδειγμα, η μείωση της παχυσαρκίας μπορεί να συμβάλει στην προστασία των ισχίων των εργαζομένων που η ανάγκη να σηκώνουν βαριά αντικείμενα δεν μπορεί να εξαλειφθεί. Μελέτες που διερεύνησαν την αλληλεπίδραση της φυσικής δραστηριότητας στην εργασία με τον δείκτη μάζας σώματος και σε γενικές γραμμές καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, οι απόλυτοι κίνδυνοι τείνουν να είναι υψηλότεροι όταν οι εργαζόμενοι εκτίθενται και στους δύο παράγοντες κινδύνου.

Δεδομένης της δυσμενούς επίδρασης που έχει η υψηλή μηχανική φόρτιση στην άρθρωση του ισχίου, είναι εύλογο να περιμένει κανείς ότι ο έλεγχος της άρσης φορτίων στο χώρο εργασίας θα μειώσει τον κίνδυνο. Οι ενέργειες που ενδέχεται να μειώσουν την έκθεση σ’ αυτόν περιλαμβάνουν την εξάλειψη των περιττών δραστηριοτήτων, τον επανασχεδιασμό των διαδικασιών (π.χ. συσκευασία σε μικρότερα δοχεία) και τη χρήση ανυψωτικών μηχανημάτων.

Όταν εμφανιστεί, πάντως, η οστεοαρθρίτιδα επηρεάζει την ικανότητα του ανθρώπου για εργασία. Συμπτώματα, όπως ο πόνος και η δυσκαμψία, μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την κινητικότητα, γεγονός που μπορεί να καταστήσει την εργασία ως ένα ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα στους ανθρώπους που έχουν αναλάβει βαριά χειρωνακτικά καθήκοντα, αλλά και σε όσους έχουν θέσεις εργασίας που απαιτούν εκτεταμένο περπάτημα ή ανέβασμα σκαλοπατιών.

Μεταξύ των πολλών επιπτώσεων της οστεοαρθρίτιδας είναι η απώλεια εργατοωρών και θέσεων εργασίας αλλά και η μειωμένη απόδοση του εργαζομένου, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη παραγωγικότητα ή σε φτωχότερη ποιότητα εργασίας και σε ορισμένες περιπτώσεις να απειλήσει την ασφάλεια του ίδιου ή των συναδέλφων του.

Ενδεχομένως, λοιπόν, η πολιτεία να πρέπει να προστατεύσει νομοθετικά τους εργαζομένους, προκειμένου να προλαμβάνονται τόσο οι οξείες μυοσκελετικές παθήσεις (όπως π.χ. διαταραχές στην οσφυϊκή χώρα), όσο και οι πιο μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι, όπως η οστεοαρθρίτιδα ισχίου η οποία συχνά οδηγεί τους εργαζόμενους στο χειρουργείο με τις όποιες επαγγελματικές και οικονομικές συνέπειες για τα ασφαλιστικά ταμεία.

Το ευτύχημα πάντως είναι ότι οι εξελιγμένες χειρουργικές μέθοδοι, όπως είναι η πρωτοποριακή χειρουργική τεχνική AMIS για την αρθροπλαστική του ισχίου, μπορούν να δώσουν στους ασθενείς τη χαμένη τους κινητικότητα και να τους απαλλάξουν από τον πόνο σε ελάχιστο χρόνο και με ιδιαίτερη ασφάλεια.

Δρ. Αθανάσιος Τσουτσάνης